Õàëõûí ãîëûí äàéí ýõëýõ áîëñîí ãîë øàëòãààí íü Àëñ Äîðíîäûí ã¿ðí¿¿ä Ìîíãîëûã ò¿¿õèé ýäèéí àðâèí ýõ áóëàã, 1920-èîä îíîîñ óëñ òºðèéí íºëººãºº òýëýõ ãàçàð íóòàã, 1930-ààä îíä öýðãèéí ÷óõàë ò¿øèö õýìýýí ¿çýõ áîëæýý. Ýíý íºõöºëä ãàçàð ç¿éí îíöëîã áàéðëàëòàé ìàíàé óëñ òºäèéã¿é Ìîíãîë îâîãòîí óëñ òºðèéí òóñãààð òîãòíîëîî õàäãàëàõ íü ÷óõàë çîðèëò áàéâ.
Êâàíòóíû àðìè Ìàíæóóðûã ýçýëñíýýð Ìîíãîë óëñ ìºí ÷àíàðòàà ãóðàâ äàõü ã¿ðýí-ßïîíòîé õèëëýõ áîëñîí íü ÇÕÓ-ûã ¿ëýìæõýí ò¿ãø¿¿ëæýý. 1931 îíû 9-ð ñàðûí 24-íä ÇÑÁÍÕÓ-ûí Ãàäààä õýðãèéí Àðäûí êîìèññèàðàòûí îðëîã÷ Ë.Ì.Êàðàõèí ÁÍÌÀÓ-ä ñóóãàà òºëººëºã÷ À.ß.Îõòèíä: “ßïîí÷óóä Ìàíæóóðûã ò¿ðýìãèéëýí ýçýëæ Òàîíàíèéí çàìààð óðàãøèëæ áóé òóë Áàðãàä áîëîí ÁÍÌÀÓ-ûí õèë äýýð òýä ºäººí õàòãàæ áîëçîøã¿é. Öàãààí ãâàðäèéíõàí ÷ èäýâõèæèæ ìàãàäã¿é áºãººä àòàìàí Ñåìåíîâ Ìàíæóóðò èðñýí íü ¿¿íèéã ãýð÷èëíý. ÁÍÌÀÓ-ûí äîðíîä õèëä àíõààð÷ òèéøýý õîëáîî òîãòîîõ, òýíäýýñ ìýäýý àâàõ àæëûã çîõèöóóëàõ ÿâäàë ÷óõàë áàéíà” ãýæ ìýäýãäæýý.
Òàíãó õîòîä Õîéä Õÿòàäàä öýðýãã¿é óëñ áàéãóóëàõ òàëààð ãîìèíäàíû çàñãèéí ãàçàð Êâàíòóíû àðìèòàé õýëýëöýýð áàéãóóëæýý. Óã õýëýëöýýð áàéãóóëñíààð ßïîí óëñ äýëõèéí I äàéíû äàðààõ îëîí óëñûí õàðèëöààã á¿õýëä íü çîõèöóóëæ áàéñàí Âåðñàëü-Âàøèíãòîíû ãýðýýí¿¿äèéí òîãòîëöîî, Îðîñ-ßïîíû 1907 îíû Ïîðòñìóòûí õýëýëöýýðèéã äàíãààðàà çºð÷ñºí þì. Èíãýñíýýðýý ÇÕÓ-ä ñòðàòåãèéí ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé 1726 êì óðò Äîðíîä õÿçãààðûí òºìºð çàì àþóëä ó÷èðñàí áèëýý.
Êâàíòóíû àðìè ÄÕÒÇ-ûã ýçëýí ç¿¿í õîéä Õÿòàäàä áýõýæñýíèé äàðàà ë ÁÍÌÀÓ-ä äîâòëîõ áîëîëöîîòîé áîëîõ áàéâ. ÇÕÓ ÷ ßïîíòîé õàðèëöààãàà õóðöàòãàõààñ çàéëñõèéæ, ýäèéí çàñãàà õºãæ¿¿ëýõ II òàâàí æèëèéí òºëºâëºãºº áèåë¿¿ëýõ, õ¿÷ýý áýõæ¿¿ëýõýä àíõààð÷ýý. Ó÷èð íü Ǻâëºëòèéí Àëñ äîðíîäûí õàìãààëàëòàä òàéâàí öàãèéí îðîí òîîíû 6 äèâèç áóþó 42 ìÿíãàí õ¿í áàéæýý.
Ýíý íºõöºëä ÇÕÓ ÄÕÒÇ-ûã ßïîí-Ìàíæãî-ä õóäàëäàõààð øèéäâýðëýí òýäýíòýé ñóíæèðñýí ÿðèà õýëýëöýýã ýõýëñýí íü Êâàíòóíû àðìè ÁÍÌÀÓ-ä öºìðºõèéã ñààòóóëæ öàã õîæñîí äèïëîìàò àðãà õýìæýý áîëñîí ãýæ ä¿ãíýäýã áàéíà.
Ìîíãîëûí òàëààðõ ÇÑÁÍÕÓ-ûí áîäëîãî ãîë òºëºâ Êîìèíòåðíýýð äàìæèí èëýð÷ áàéëàà. Òóõàéëáàë Êîìèíòåðíèé äîðíî äàõèíû íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà íàðûí 1929 îíû 1-ð ñàðûí 7-íû ºäðèéí çºâëºë㺺íèé èëòãýëä: “Ìîíãîëûí íóòàã äýâñãýð íü îëîí óëñûí òóñãàé à÷ õîëáîãäîëòîé þì. Òýðõ¿¿ íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýý íü Àíãëè, Ãåðìàí, Ôðàíöûã íèéë¿¿ëñíýýñ èõ áºãººä õ¿í àì íü 800 ìÿíãàõàí þì. Ìîíãîë îðíûã èìïåðèàëèñòóóä, äýëõèéí õóâüñãàëûí äàéñíóóäûí íºëººíä îðóóëàõã¿éí òóëä òýðõ¿¿ íóòàã äýâñãýðò òîãòîîñîí íºëººãºº õàäãàëæ áàéõàä ìàíàé ãîë çîðèëò îðøèíî.
Àëñ äîðíîäîä îëîí óëñûí áàéäàë ò¿ãø¿¿ðòýé áîëñîí íºõöàëä, ººðèé㺺 õàìãààëàõ õ¿÷èí ìºõºñ ÁÍÌÀÓ-ûí àëáàí ¸ñíû õàðèëöààòàé öîðûí ãàíö óëñ ÇÕÓ-ûã ò¿øèõýýñ àðãàã¿é áàéâ. Èéì ÷ ó÷ðààñ ÁÍÌÀÓ, ÇÑÁÍÕÓ-ûí àþóëã¿é áàéäëûã õàìãààëàõ íèéòëýã ýðõ àøèãò çîõèöñîí õýëýëöýýð õèéñýíä ÁÍÌÀÓ ñàéøààí õ¿ëýýí àâñàí þì.
Èéíõ¿¿ 1931.09.18-íààñ 1934.11.27 õ¿ðòëýõ õóãàöààíä Ǻâëºëò ßïîíû õàðèëöààíä ÁÍÌÀÓ øóóä õºíäºã人ã¿é áîëîâ÷ ßïîí Ìàíæóóðûã ýçëýí Ìàíæ ãî óëñûã áàéãóóëñàí íü Àëñ äîðíîäîä ÁÍÌÀÓ-ûí ñòðàòåãèéí à÷ õîëáîãäëûã íýìýãä¿¿ëæ, ÇÕÓ, ÁÍÌÀÓ-òàé òîãòîîñîí õàðèëöààãàà øèíý øàòàíä ãàðãàõ àðãà õýìæýý ýõýëæýý.
1935 îíû 1-ð ñàðûí 22-íä Êâàíòóíû àðìè Öàõàðò öºìºðñºí íü ÁÍÌÀÓ-ûí äîðíîä õèë äýýðõ Õàëõûí ñ¿ìèéí áóäëèàíòàé äàâõàöñàí áèëýý. 2-ð ñàðûí 3-íä ÃÕÀÊ-ûí îðëîã÷ Á.Ñòîìîíÿêîâ ßïîíû õýðãèéã ò¿ð õàìààðàã÷ Ñàòîã äóóäàí Õàëõûí ñ¿ìèéí àñóóäàëä ÇÕÓ ñýòãýë çîâíèæ áàéãàà òóë “ßïîíû çàñãèéí ãàçðààñ õîëáîãäîõ ìýäýýëýë àâ÷ áîäîë ñàíààòàé íü òàíèëöàõûã õ¿ñýæ” áàéãààãàà ìýäýãäæýý.
2-ð ñàðûí 14-íä Ñàòî ßïîíû çàñãèéí ãàçðûí íýðèéí ºìíººñ “Ìàíæ ãî íü Ãàäààä Ìîíãîëûí ãàçàð íóòãèéã íýã ñººì ÷ çºð÷èõ áîäîëã¿é”, ßïîíû òàë ýë àñóóäàëä øóóä õîëáîãäîëã¿é ãýñýí õàðèó ºã÷ýý.
ÁÍÌÀÓ-ûã õºíäñºí Ǻâëºëòèéí àëáàí ìýäýãäýë, äèïëîìàò áàðèìò áè÷èãò “Òóñãààð òîãòíîñîí óëñ” ãýæ øóóä õýëäýãã¿é áàéñàí íºõöºëä 1936 îíû 3-ð ñàðûí 1-íä Ñòàëèí ÀÍÓ-ûí õýâëýëèéí òºëººëºã÷èäòýé óóëçàõäàà: “Õýðýâ ßïîí ÁÍÌÀÓ-ûí òóñãààð òîãòíîëä õàëäàí äîâòëîõ àâààñ áèä ÁÍÌÀÓ-ä ...1921 îíä òóñëàñàí øèãýý òóñëàíà” ãýæ ÁÍÌÀÓ-ûã òóñãààð òîãòíîñîí óëñ õýìýýí íýðëýñýí íü ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé áîëñîí þì. ¯¿íèé õàìò Ñòàëèí Àëñ äîðíîäîä ßïîí, Åâðîïò Ãåðìàí ãýñýí äàéíû õî¸ð ãîëîìòîîñ Àëñ äîðíîäûí ãîëîìò íü õàìãèéí èäýâõèòýé ä¿ðýëçýæ áàéíà ãýæ õýëæýý.
 |
| Халх- Нөмрөгийн голын сав газар |
Ñòàëèíû ìýäýãäýëèéí äàðàà Ëèòâèíîâ ßïîíû ýë÷èí ñàéä Îòàä: “ Ǻâëºëò ßïîíû õàðèëöààíû õàìãèéí ÷óõàë àñóóäàë íü “õèëèéí àñóóäëóóä, Ìîíãîëä äàðàëò øàõàëò ¿ç¿¿¿ëæ áàéãàà” ÿâäàë ãýýä Ìîíãîëä íýâòðýõ îðîëäëîãûã Ǻâëºëòèéí õèëä ó÷ðóóëñàí àþóë ãýæ ¿çýõýý ìýäýãäæýý.
1936 îíû 3-ð ñàðä Ñòàëèí, Ëèòâèíîâîîñ ãàäíà Ìîëîòîâ, ÃÕÀÊ-ûí îðëîã÷ Á.Ñòîìîíÿêîâ, Êðåñòèíñêèé íàð ÁÍÌÀÓ-ûí àñóóäëûã õºíäñºí ìýäýãäýë¿¿ä õèéñíèé äàðàà 1936 îíû 4-ð ñàðûí 7-íä “Èçâåñòèÿ” ñîíèí, “Ǻâëºëò, Ìîíãîëûí ãýðýýíèé òóõàéä” ºã¿¿ëýë íèéòýëæ ÇÑÁÍÕÓ, ÁÍÌÀÓ-ûí õîîðîíä 1936 îíû 3-ð ñàðûí 12-íä “Õàðèëöàí òóñëàëöàõ ïðîòîêîë” áàéãóóëàãäñàíûã çàðëàâ.
Ìîíãîë, Ǻâëºëòèéí ïðîòîêîë íü ÁÍÌÀÓ-ä Êâàíòóíû àðìè öºìðºõ òóëãàìäñàí àþóëûã çàéëóóëæ õàìãèéí ãîë íü ÁÍÌÀÓ îëîí óëñûí õàðèëöààíû ýðõ ç¿éí ñóáúåêò ãýäãèéã äýëõèé íèéòýä õàðóóëàâ. Ǻâëºëòèéí õóâüä ïðîòîêîë íü ò¿¿íèé Àëñ äîðíîäûí àþóëã¿é áàéäëûã áýõæ¿¿ëýí Ãàíüñó, Ñÿíüöçÿíä õÿíàëòàà òîãòîîõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýí ÁÍÌÀÓ-ûã ßïîíû ýñðýã öýðýã-ñòðàòåãèéí ò¿øèö áîëãîí àøèãëàõ áîëîìæ îëãîæýý.
 |
| Халхын голын тулалдаан |
Åð íü ýíý äàéíûã ä¿ãíýõýä:
1. Åâðîï, Àëñ äîðíîäîä õî¸ð ôðîíòîä äàéíä òàòàãäàí îðîõîîñ áîëãîîìæèëæ áàéñàí ÇÕÓ, Àçèä íºëººãºº òýëýõ ßïîí õî¸ðûí ýðõ àøèã Àëñ äîðíîäîä òóõàéëáàë Õÿòàäàä, Ìîíãîëä çºð÷èëäñºí þì. ÁÍÌÀÓ íü á¿ñ íóòàãòàà ñòðàòåãèéí à÷ õîëáîãäîëòîé áàéñàí òóë Ǻâëºëò, ßïîí, Õÿòàäûí Àëñ äîðíîäîä ÿâóóëàõ áîäëîãî, òýäíèé ãóðâàëñàí õàðèëöààíû íýã ÷óõàë îáúåêò áàéæýý.
Ýíý ¿¿äíýýñ Õàëõûí ãîëûí äàéí íü çýë¿¿ä ãàçàð”Õýíä ÷ ìýäýãäýëã¿é ºíãºðñºí”, “Õèëèéí áóäëèàí” áóþó “îðîí íóòãèéí áàéëäààí” áèø àæýý. 1930-ààä îíä Åâðîï, Àëñ äîðíîäîä áîëæ áàéñàí ¿éë ÿâäàëóóä òýäãýýðèéí õàðèëöàí õîëáîîíû ºðíºë äóíä ë Õàëõûí ãîëûí äàéíû íºõöºë, øàëòãààíûã á¿ðýí ãàðãàæ áîëíî.
2. Õàëõûí ãîëûí äàéí ¿¿ññýí øàëòãààí, íºõöºë íü çºâõºí Ìîíãîë, ßïîíû õîîðîíäûí àñóóäàë áèø õàðèí Ǻâëºëò, ßïîí, Õÿòàäûí öýðýã-äèïëîìàòûí ãóðâàëñàí ýðõ àøãèéí çºð÷èë íýãäëèéí, öààøèëáàë Ǻâëºëò, ßïîíû ýðõ àøãèéí çºð÷ëèéí íýã ¿ð äàãàâàð þì.
3. Õàëõûí ãîëûí äàéíû ºìíºõ Àëñ äîðíîäûí õ¿÷íèé õàðüöàà ÁÍÌÀÓ-ûí áàéð ñóóðèàñ øàëòãààëàõ áàéäàë á¿ðýëäýæ áàéñàí íºõöºë äýõ èõ ã¿ðí¿¿äèéí çºð÷èë äóíä ÁÍÌÀÓ íü ÇÕÓ-òàé õîëáîîòíû õàðèëöàà òîãòîîñîí íü õî¸ð òàëûí àþóëã¿é áàéäëûã õàìãààëàõ íèéòëýã ýðõ àøèãò íèéöñýí òºäèéã¿é ÁÍÌÀÓ-ûí òóñãààð òîãòíîëûã õóóëü÷ëàí áàòàëãààæóóëàõ ýõëýëèéã òàâüñàí à÷ õîëáîãäîëòîé áîëñîí þì.
No comments:
Post a Comment