Friday 25 February 2011

Нэгэн настнаас хүүгээ өршөөнө үү хэмээн Богд хаанд өргөсөн бичиг

dotuqadu yamun-ača čaqar siluγun čaγan qosiγun-u belbesűn jererűn-eče kőbegűn jodbajab-luγa učirγulqu-i γuyun ergűgsen kereg-i tegűber erkilen gűičedgen sidgemű kemen kűrgejű irigsen kereg.

 1.    dotuγadu kereg-i bűgűde jakirun sidkegči yamun -u bičig
2.    sigűkű tasulaqu kereg-i bűgűde jakirun sidkegči
3.    yamun -a ilegebe, yabuγulaqu učir edűge čaqar
4.    siluγun čaγan qosiγun-u - űker qonin sűrűgűn
5.    gelűng  tűmen, jirγuduγar jerge gűrűjab nar-ača
6.    ergűgsen anu , őrűśiyen tengkeregűlkű-yi γuyun medegűlkű
7.    učir edűge man-u elegen bolqu űker qonin
8.    sűrűg-űn neyite-yin daruγ-a jodbadjab -un
9.    tőrűgsen emegen (eke) jerere-yin-eče bidanar tőlűgelen
10.   neyiselel kűriyen -e baraqalγaγulun medegűlűgsen anu
 11.    őngeregsen jil belbesűn emegen  minu ečege
12.    ebűge–yin takil-i , erkilgűlkű γaγča kőbegűn
13.    jodbajab uγ tuśiyal-dur tűlkegdejű dari
14.    γanγ-a qosiγun-u alba saγataγdaγsan  tuqai
15.    qariyatu γajar-i toquniγulun dutaγsan
16.    alban  nőkűlgűlkű-ber qitad ulus -un γajar-ača
17.    kűčűn-dűr abtaγdan /             / űlű bolqu-bar
18.    γarču iriged qarilča űge kele ese
19.    nebterčű őber jaγur-a-ban munqaγ
20.    bačim-un qariy-a-ača bayilduγsan anu
21.    űneker qarśilaltai yabudal mőn edűge dooradu
22.    kőbegűn jodbadjab-un biy-e -yi
23.    boγda qaγan -u aγuu buyan sűr-dűr oljilaγdan bariγdaju
24.    nigűlsenggűi-yin γoq-a-bar őrűśiyegden tataγdaju
25.    űile nigűl-eyen namangčilaju urid-yin
26.    endegdel-eyen gemsin qalaju bayiqu-yi
27.    tngri metű olan sayid tűsimed nar-ba ilangγuy-a
28.    boγda qaγan őrűśiyen nigűlsejű aγujim
29.    jasaγ-iyar  ulbar yadan   abču amidurγuluγad
30.    edűge amur talbiγun saγuju bűkűi anu
31.    dalai metu gűn oγturγui metű aγuu
32.    kesig bűged tegen tőrűgűlűgsen tuyilun qubi
33.    jokiyal bolqu egűn-dűr dooradu baγurai emegen
34.    jerere bi mungqaγadabasu man-u mongγul ulus
35.    gegegen jasaγ-i tarqaγaju mongγul ijaγur-
36.    tan-ban qamaγalan amidurγulaqu yeke yosun-i
37.    badarγulun őrűsiyel jirum-yiar ulatai jasaju
38.    bűkűi učar dooradu kőbegűn-i minu eneren
39.    aburču kűngdű jobulang-ača kelterigűljű qoyisi
40.    uγ nutuγ-dur ayan darui egejű iriműi
41.    kemegsen űge udaγabűri sonusuγisaγar nigen
42.    oi őnggerbei ene keri dalan nasu kűrűgsen
43.    jűdegűű emegen bi γaγča kőbegűn-eče qaγačaju
44.    mőrűgedűn sanaju aγuljaqu kusel edűr sőni
45.    čaγ imaγta egűden degen joγsuju nilbusun
46.    čuburaγulun kűrčű erikű-yin jűg śirtejű űjegseger
47.    balai nidűn minu kőkeren qaγučin ebedčin
48.    neng kűndűdčű, yabuqu saγuqu tenkege-čű
49.    őčűken boljuqui, yerű őnűge maγanar-un űkűkű
50.    mőngke busu-yi kűliyekű nasujiγsan nadadur
51.    γaγčaqan kőbegűn jodbajab-ača őber-e tűśijű
52.    ačilaqu űr-e kőbegűn oγtu űgei yirtengčű-yin
53.    moquγsan irgen-eče yaγuni őber aji , kemekű jegere
54.    őčűken mini ečege ebűged-yin űre tasuran
55.    nigen ger sőnűjű balaraγdaqu-ača ayun emeyen
56.    sűsűlen jalbarču őberűn ači kőbegűn gűrűjab
57.    eligen tőrűl gelűng tűmen nar-i tuqayitai  baraγadulun
58.    medegűlge bičijű ene keri jun-u ularil őčűken siγ
59.    kőrűngge-eče urid qadaγalaγsan qu mwa bou-u
60.    sumu qoyar tűm siqam-i čin űnengkű sűsűg-eče
61.    čereg-űn qoriyan-a tusalan bariju jidkugsen  eyen
62.    medegűlűn eke kűbegűn bidan nar biy-e kele sedkil-űn egűden-eče
63.    boγda qaγan-u altan tőrű-yin őrűsiyel soyol-dur daγan
64.    noqai morin-u metű kűčűn-i ergűjű  čing űnengkű sanaγan-bar
65.    śidurγu jidkűn őčűken kőbegűn jodbajab-un űile
66.    nigűl kilingče-i namangčilan tegűnű biy-e-i
67.    abural-un mutur-tu sirγuju adiśdatlaqu-yi ende-eče
68.    alaγaban qamtudqaju sőgűdtűn mőrgűn γuyuju
69.    yisűn čaγan beleg yosolan ergűgűljű bučalta űgei
70.    sedkil-yier tulγur tőrű-yi bisiren daγaqu-ban
71.    ilerkeyilen γaγča kőbegűn eyen  űjekű aγuljaqu-yi
72.    sanan mőrűgedűn kűsejű umtaqu idekű-ben gegegsen
73.    γasiγun jobulang –un tuyil-i qataγujin saγuqu araγ-a
74.    űgei őčűken dooradu emgen namaiγi
75.    deger-e-eče enerin nigűsűlkű őrűseyel kűrtegen eke kőbegűn-i
76.    učaraγulaqu yeke kisig kűrtegekű-yi tűmengte
77.    γuyun qola-ača műrgűn sőtűn ergűgsen-i őčűken
78.    minu biye emegen abγ-a egči jerere-yin tőlűge
79.    ergűn medegűlűy-e egűnű tula ergűbe, kemen ergűgsen egűn-dűr
80.    enekű yaltu jodbajab-un terslen yabuγsan kereg-i
81.    ene jabsar-a kerken sidkeju bűkűi yabudal-i
82.    man-u yamun-a bayičaγaqu temdeg űgei bőged
83.    bitegűlig-eyer abču sidkekűi-dűr berke-yin tulada  jűi inu yalata
84.    jodbajab-un kereg-i erkilen sidkejű bűkűi
85.    čereg-űn  sigűkű tasulaqu kereg-i sidkekű erkem qoyar yamun-a siljigűlűn
86.    yabuγuluγad, bayičaγan tolilaju, en-e kereg-i tegűber
87.    gűičedken sidkekű ajiyamu , egűnű tula ilegebe.
88.    olan-a ergűgdegsen-ű γurbaduγar on yisűn sarayin qorin tabun  

dotuγadu kereg-i bűgűde jakirun sidkegči yamun- The Ministry of Internal Affairs in the Government of the Mongola ( 1911-1919 ) Tserenchimed, Da lam ( 1869-1914 ) was appointed first minister of Internal Affairs.   His ministry gradually developed into a prime ministry until the formal appointment of a prime minister, Tőgs-Ochiryn Namnansűren, in 1912.
  sigűkű tasulaqu kereg-i bűgűde jakirun sidkegči yamun – The Ministry Justice in the Government of the Mongola ( 1911-1919 )  Namsray, Erdene Van was first Minister of Justice.
  čaqar – The Tsahar ( Chahar , Qahar) Mongolian big ethnic group. Their was heir of Ligden Hutagt Khan, the last Great Khan of Mongolia of Ginghis Khan's line. The Tsahar came from the area of Dolonnuur and Hőhhot, and some nomadized as far as the Ili and Bortal in Xinjian. The Tsahar acceded Government  under of Bogd Khan in 1913.  
  siluγun čaγan qosiγun-u űker qonin sűrűg – The Shuluun tsagaan hoshuu was one of  three section high status of the  Tsahar
gelűng –fully-ordained monk
  jodbadjab – Jodovjav (1977-1945 ) was chief the Shuluun tsagaan hoshuu  of the Tsahar. He was attakted in the Dariganga by Republic of China. But Mongolian soldier captured him and prisoned in the  Niyslel Hűree. Bogd Khan remitted the penalty him in 1914. 
 neyiselel kűriyen – The town ( city ) was called  the Niyslel Hűree ( capital monastery). As the country's administrative center the period of Mongolia, 1911 to 1924. Russian and other European was called  Urga (  from őrgőő or hűree). 
 belbesűn emegen – widowed oldwoman
 qitad ulus – When the Qing fell, General Yuan Shih-k' ai, fermer commander in vhief of the imperial army, declared himself President of China and set about founding for himself a new imperial dynasty.
boγda qaγan – Title adopted by the eighth Javzundamba Hutugt / 1870-1924 / when he was made head of state following Mongolia's independence proclamation in December 1911. He came to the throne in Mongolia. His reign title was Olnoo őrgőgdsőn ( elevated by all ). 
 ulbar yadan- to pay special attention 
tuqayitai – purposely, to oversee set of circumstances
 noqai morin-u metű kűčűn-i ergűjű -  work at capacity
  čereg-űn yamun – The Ministry of the Army in the Government of Mongola ( 1911-1919 ) Gombosuren, Erdene Dalay Van. Was appointed first minister of the Army.  
 Монгол бичгээс галигласан : Т. Билэгсайхан  / Лавлагаа мэдээлэл судалгааны төв /

No comments:

Post a Comment