МЭӨ 209 онд Хүннүгийн хаан ширээг авсан Модуны үеэс Монгол угсаатны төрт ёсны үндэс тавигджээ. Төрт ёсны илэрхийллийн нэг бол төрийн тамга байдаг. Төрийн тамга гэдэг нь тухайн улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлын илэрхийлэл, хууль цаазын батламж, төрт ёсны билэг тэмдэг юм.
Хууль зүйлийн бичгийн тамга тэмдэг олгох тухай 24-р дэвтэрт:
-. Нийслэл хүрээнд сууж хэрэг шийтгэгч сайд дор Манж, Монгол, Хятад үсгийн тамга
-. Хүрээ, Хиагт дор суусан хэлтсийн түшмэл дор захирлага
-. Ав хомрогын бүгдийн дарга дор тамга
- Зүүн, баруун хоёр гарын дарга дор захирлага
- Дотоод, гадаад засаг, олон чуулган дарга дор тамга
- Дотоод, гадаад хошууг захирах засаг, сумын зэргийн газрын бүгдийн дарга дор цөм нийлсэн хотын хошууг захирагч сайдын хууль ёсоор өөр өөрийн нижгээд тамга
-. Дөрвөд хан нар дор засгийн хэргийг захирах тамга
-. Хошууд дор нэгэн хошууг нэмж байгуулж засгийн тамга
- Илийн Өөлд дор хоёр гар болж цөм бүгдийн даргын тамга
- Хойт харъяат ард дор нэгэн хошууг нэмж байгуулж засгийн тамга өгөх ... гэж заажээ.
ҮТА-д хадгалагдаж буй “Тамга тэмдгийн цуглуулга” хөмрөгийн баримтын тухай товч дурьдвал:
Тус Үндэсний Төв Архивт 1666-1920 оны 54 ширхэг тамга, тэмдэг, захирлага хадгалагдаж байна. Уг тамга тэмдгийн цуглуулгыг 1970, 1997, 2001 онд тус тус тоолж шалган бүртгэхээс гадна тухайн тамга бүрийн төр, он, уг эхийг нь тогтоох зэрэг ажлууд хийгдэж бүртгэлийг бүрдэл бүхий данс болгох ажлууд хийгдсэн болно.
Дээрх данс бүртгэлд орсон зарим нэг онцлог тамга, тэмдэг нь: Халхын Очирбат Түшээт ханы тамга, Халх дөрвөн аймгийн зарим хошуудын захирагчийн тамга, Халхын Засагт хан аймгийн Жалханз хутагт болон Сайн ноён хан аймгийн Эрдэнэ мэргэн ноён хутагт нарын зэрэг хутагтын шавь нарыг захирах тамга, Өөлд, Мянгад, Захчины хошууг захирагч бүгдийн даргын тамга, Халхын баруун гарын цэргийг захирах туслагч жанжины тамга гэм мэт болно.
Эдгээрээс хамгийн том нь 4.2 кг жинтэй, 10.5х10.5 см хэмжээтэй Түшээт хан аймгийн Түшээт ханы хошууны тамга юм. Түшээт ханы хошуу нь одоогийн Төв аймгийн нутгийн зарим хэсгийг хамаарна.
Хамгийн жижиг тамга нь 150 гр жинтэй, 6х10 хэмжээтэй Жа хорооны цэргийг захирах даргын тэмдэг юм. Жа хороо гэдэг нь тэр үеийн цэргийн анги хороодыг үсгээр тэмдэглэдэг байсантай холбоотойгоор нэрлэгджээ.
Данс бүртгэлд бүртгэгдсэн нийт тамганы 41 ширхэг нь аймаг хошууг захирагчдын тамга, 8 ширхэг нь жасаадын хэргийг шийтгэгч засаг туслагч нарын тэмдэг, 5 ширхэг нь бүгдийн дарга, хэлтсийн түшмэл, дэс түшмэлийн захирлага зэргээс бүрдэл болж байна.
Хууль зүйлийн бичгийн тамга тэмдэг олгох тухай 24-р дэвтэрт:
-. Нийслэл хүрээнд сууж хэрэг шийтгэгч сайд дор Манж, Монгол, Хятад үсгийн тамга
-. Хүрээ, Хиагт дор суусан хэлтсийн түшмэл дор захирлага
-. Ав хомрогын бүгдийн дарга дор тамга
- Зүүн, баруун хоёр гарын дарга дор захирлага
- Дотоод, гадаад засаг, олон чуулган дарга дор тамга
- Дотоод, гадаад хошууг захирах засаг, сумын зэргийн газрын бүгдийн дарга дор цөм нийлсэн хотын хошууг захирагч сайдын хууль ёсоор өөр өөрийн нижгээд тамга
-. Дөрвөд хан нар дор засгийн хэргийг захирах тамга
-. Хошууд дор нэгэн хошууг нэмж байгуулж засгийн тамга
- Илийн Өөлд дор хоёр гар болж цөм бүгдийн даргын тамга
- Хойт харъяат ард дор нэгэн хошууг нэмж байгуулж засгийн тамга өгөх ... гэж заажээ.
ҮТА-д хадгалагдаж буй “Тамга тэмдгийн цуглуулга” хөмрөгийн баримтын тухай товч дурьдвал:
Тус Үндэсний Төв Архивт 1666-1920 оны 54 ширхэг тамга, тэмдэг, захирлага хадгалагдаж байна. Уг тамга тэмдгийн цуглуулгыг 1970, 1997, 2001 онд тус тус тоолж шалган бүртгэхээс гадна тухайн тамга бүрийн төр, он, уг эхийг нь тогтоох зэрэг ажлууд хийгдэж бүртгэлийг бүрдэл бүхий данс болгох ажлууд хийгдсэн болно.
Дээрх данс бүртгэлд орсон зарим нэг онцлог тамга, тэмдэг нь: Халхын Очирбат Түшээт ханы тамга, Халх дөрвөн аймгийн зарим хошуудын захирагчийн тамга, Халхын Засагт хан аймгийн Жалханз хутагт болон Сайн ноён хан аймгийн Эрдэнэ мэргэн ноён хутагт нарын зэрэг хутагтын шавь нарыг захирах тамга, Өөлд, Мянгад, Захчины хошууг захирагч бүгдийн даргын тамга, Халхын баруун гарын цэргийг захирах туслагч жанжины тамга гэм мэт болно.
Эдгээрээс хамгийн том нь 4.2 кг жинтэй, 10.5х10.5 см хэмжээтэй Түшээт хан аймгийн Түшээт ханы хошууны тамга юм. Түшээт ханы хошуу нь одоогийн Төв аймгийн нутгийн зарим хэсгийг хамаарна.
Хамгийн жижиг тамга нь 150 гр жинтэй, 6х10 хэмжээтэй Жа хорооны цэргийг захирах даргын тэмдэг юм. Жа хороо гэдэг нь тэр үеийн цэргийн анги хороодыг үсгээр тэмдэглэдэг байсантай холбоотойгоор нэрлэгджээ.
Данс бүртгэлд бүртгэгдсэн нийт тамганы 41 ширхэг нь аймаг хошууг захирагчдын тамга, 8 ширхэг нь жасаадын хэргийг шийтгэгч засаг туслагч нарын тэмдэг, 5 ширхэг нь бүгдийн дарга, хэлтсийн түшмэл, дэс түшмэлийн захирлага зэргээс бүрдэл болж байна.
ҮТА Түүхийн баримтын төвийн ахлах архивч Ж.Баасансүрэн
No comments:
Post a Comment